Ugonjwa wa PID (Pelvic Inflammatory Disease): Chanzo, Dalili, Matibabu na Njia za Kujikinga
Taarifa kamili kuhusu ugonjwa wa PID, hatari zake kwa afya ya uzazi, na mbinu bora za kinga na tiba
UTANGULIZI
Pelvic Inflammatory Disease (PID), kwa Kiswahili huitwa Ugonjwa wa Maambukizi katika Via vya Uzazi vya Ndani, ni hali hatari ya kiafya inayotokea kwa wanawake, hasa katika umri wa kuzaa. Ugonjwa huu hutokana na maambukizi ya bakteria yanayoenea kutoka ukeni hadi kwenye mji wa mimba (uterasi), mirija ya uzazi (fallopian tubes), na ovari.
PID ni mojawapo ya sababu kubwa za utasa (kutopata mtoto) kwa wanawake duniani, hasa barani Afrika. Makala hii inachambua kwa kina kuhusu chanzo cha ugonjwa huu, dalili, madhara, matibabu, na jinsi ya kujikinga.
.jpeg)
CHANZO CHA PID
PID hutokea pale ambapo bakteria wanaoambukiza magonjwa ya zinaa (STIs), kama vile:
- Chlamydia trachomatis
- Neisseria gonorrhoeae (husababisha kisonono)
wanaingia kupitia njia ya uke na kuenea hadi katika via vya ndani vya uzazi. Hali hii inaweza pia kusababishwa na maambukizi ya bakteria wengine waliopo ukeni, hasa kama kinga ya mwili imedhoofika.
Vichochezi vya PID:
- Kujamiiana bila kinga
- Kuwa na wapenzi wengi
- Kutokuwa na historia ya vipimo vya STI
- Kutumia vifaa visafi wakati wa kutoa mimba au wakati wa uchunguzi wa uzazi (mfano: IUD ikiwa haijawekwa vizuri)
DALILI ZA PID
Dalili za ugonjwa huu huweza kuanza polepole au kwa ghafla, na zinaweza kutofautiana kwa mtu mmoja hadi mwingine. Dalili kuu ni:
- Maumivu ya tumbo la chini
- Homa au joto jingi mwilini
- Uchovu usioelezeka
- Maumivu wakati wa kujamiiana
- Kutokwa na uchafu usio wa kawaida ukeni, unaonuka
- Maumivu wakati wa kukojoa
- Kutokwa na damu katikati ya mzunguko wa hedhi au baada ya tendo la ndoa
Ikiwa hutapata matibabu mapema, PID inaweza kuathiri uwezo wa kushika mimba au hata kusababisha mimba kutunga nje ya mfuko wa uzazi.
MADHARA YA PID
Ugonjwa wa PID unaweza kusababisha madhara makubwa ikiwa hautatibiwa mapema. Madhara hayo ni pamoja na:
- Utasa (kutopata mtoto)
- Mimba ya nje ya mfuko wa uzazi (ectopic pregnancy)
- Maumivu ya kudumu ya nyonga
- Uharibifu wa mirija ya uzazi
VIPIMO NA UCHUNGUZI
Kama unashuku una PID, ni muhimu kumuona daktari mapema. Daktari anaweza kufanya:
- Uchunguzi wa mwili na via vya uzazi
- Kupima sampuli ya uchafu kutoka ukeni
- Kupima mkojo au damu
- Ultrasound ya nyonga
MATIBABU YA PID
PID hutibiwa kwa kutumia antibiotiki. Mara nyingi, daktari hutoa dozi ya mchanganyiko wa dawa ili kushambulia aina mbalimbali za bakteria.
Matibabu yaweza kuwa:
- Dawa za kumeza (antibiotics) kwa siku 10 hadi 14
- Kuwekwa hospitalini ikiwa maambukizi ni makali
- Upasuaji iwapo kuna usaha au mirija imeharibika sana
Muhimu: Usikatishe dawa hata kama dalili zimepungua.
JINSI YA KUJIKINGA NA PID
- Tumia kondomu kila unapojamiiana
- Pima afya yako mara kwa mara, hasa ikiwa una wapenzi wengi
- Epuka kujisafisha sana ukeni kwa kutumia sabuni kali au dawa zisizo za lazima
- Hakikisha vifaa vya uchunguzi wa uzazi au kutoa mimba vimetakaswa vizuri
- Wasiliana na mpenzi wako kuhusu afya ya uzazi, na pia achunguzwe ikiwa una maambukizi
PID NA UZAZI WA MPANGO
Wanawake wengi wana hofu kuhusu kutumia njia za uzazi wa mpango kama IUD (kipandikizi cha ndani ya mji wa mimba) kwa kuogopa PID. Ni kweli kwamba kuna hatari ndogo ya kupata PID siku chache baada ya kuweka IUD, lakini kama hakuna maambukizi ya awali, hatari hiyo huwa ndogo sana. Ushauri wa daktari unahitajika kabla ya kuchagua njia ya uzazi wa mpango.
HITIMISHO
PID ni ugonjwa unaoweza kuzuilika na kutibika iwapo utatambuliwa mapema. Kutojali dalili au kuchelewa kutafuta matibabu kunaweza kuleta athari kubwa kwa afya ya uzazi wa mwanamke.
Kumbuka:
- Dalili za PID zinafanana na magonjwa mengine ya uzazi, hivyo ni muhimu kufanya vipimo sahihi.
- Uaminifu kwenye mahusiano ya kingono na matumizi ya kinga ni silaha muhimu ya kujilinda.
- Elimu ya afya ya uzazi kwa vijana na watu wazima ni muhimu ili kuzuia maambukizi ya PID na magonjwa mengine ya zinaa.
JOIN US TELEGRAM
0 Comments: