Apr 10, 2025

Apr 9, 2025

Jinsi magonjwa haya  yanavyowasumbua sana wanawake soma hapa.

Published from Blogger Prime Android App

Hapa kuna orodha ya magonjwa yanayowasumbua sana wanawake, madhara yake, na njia za kuepuka:

1. Saratani ya Mlango wa Kizazi (Cervical Cancer)

Madhara:

  • Maumivu wakati wa tendo la ndoa
  • Kutoka damu isiyo ya kawaida
  • Hatari ya kifo ikiwa haitatibiwa mapema

Njia za Kuepuka:

  • Kupata chanjo ya HPV
  • Kupima mara kwa mara (Pap smear)
  • Kuepuka wapenzi wengi na kutumia kinga

2. Saratani ya Matiti (Breast Cancer)

Madhara:

  • Kuvimba au uvimbe katika titi
  • Maumivu au kubadilika kwa umbo la titi
  • Inaweza kuenea sehemu nyingine za mwili

Njia za Kuepuka:

  • Kujikagua matiti kila mwezi
  • Kupima kwa daktari mara kwa mara
  • Kuishi maisha ya kiafya (lishe bora, kuepuka unene kupita kiasi)
3. Maambukizi ya Mfumo wa Uzazi (PID - Pelvic Inflammatory Disease)

Madhara:

  • Maumivu ya tumbo chini
  • Ugumba
  • Maumivu wakati wa tendo la ndoa

Njia za Kuepuka:

  • Kutumia kondomu
  • Kutibiwa mapema maambukizi ya magonjwa ya zinaa
  • Kuepuka kujisafisha ndani ya uke (douching)
4. Kisukari (Diabetes)

Madhara:

  • Kulemaa kwa mishipa ya fahamu
  • Tatizo la macho, figo, na moyo
  • Hatari kwa mimba (kama mwanamke ni mjamzito)

Njia za Kuepuka:

  • Lishe bora
  • Mazoezi ya mara kwa mara
  • Kupima sukari mara kwa mara
5. Shinikizo la Damu (High Blood Pressure)

Madhara:

  • Kiharusi (stroke)
  • Moyo kushindwa kufanya kazi
  • Matatizo wakati wa ujauzito (kama preeclampsia)

Njia za Kuepuka:

  • Kupunguza matumizi ya chumvi na mafuta
  • Mazoezi
  • Kupima presha mara kwa mara
Jinsi magonjwa haya yanavyowasumbua sana wanaume

Published from Blogger Prime Android App

Wanaume husumbuliwa sana na magonjwa mbalimbali, lakini kuna baadhi ambayo huonekana kwa kiwango kikubwa zaidi kwao kulinganisha na wanawake. Hapa ni baadhi ya magonjwa yanayowasumbua sana wanaume:

  1. Shinikizo la juu la damu (Hypertension) – Hili ni tatizo linalowakumba wanaume wengi, hasa baada ya umri wa miaka 40. Mara nyingi halina dalili za moja kwa moja hadi linapokuwa hatari.

  2. Magonjwa ya moyo (Cardiovascular diseases) – Kama vile mshtuko wa moyo na kiharusi. Hili ni tatizo kubwa kwa wanaume hasa wenye maisha ya kukaa sana, msongo wa mawazo, au lishe isiyo bora.

  3. Kisukari (Diabetes) – Wanaume, hasa wenye uzito mkubwa, wako katika hatari kubwa ya kupata kisukari aina ya pili.

  4. Saratani ya tezi dume (Prostate cancer) – Ni aina ya saratani inayoathiri wanaume pekee na huwa ya kawaida kwa wale walio na umri wa zaidi ya miaka 50.

  5. Tatizo la nguvu za kiume (Erectile dysfunction) – Hili linaweza kutokana na matatizo ya kiafya kama kisukari, shinikizo la damu au matatizo ya kisaikolojia.

  6. Magonjwa ya ini (kama Cirrhosis) – Hasa yanayochangiwa na matumizi makubwa ya pombe.

  7. Magonjwa ya akili (kama msongo wa mawazo na huzuni ya kudumu - depression) – Ingawa mara nyingi wanaume hawazungumzi sana kuhusu afya ya akili, wanapata matatizo haya pia, na mara nyingine hupelekea hata kujiua.

Kuzuia magonjwa yanayowasumbua wanaume kunahitaji mabadiliko ya mtindo wa maisha na ufuatiliaji wa mara kwa mara wa afya. Hapa chini ni njia mbalimbali za kuzuia magonjwa hayo:

1. Kula lishe bora

  • Punguza vyakula vyenye mafuta mengi, chumvi, na sukari.
  • Ongeza matunda, mboga, nafaka zisizokobolewa na protini nzuri kama samaki, maharage, na nyama isiyo na mafuta mengi.

2. Fanya mazoezi mara kwa mara

  • Mazoezi kama kutembea, kukimbia, kuogelea au kwenda gym angalau dakika 30 kwa siku, siku 5 kwa wiki yanasaidia kupunguza uzito na kudhibiti presha, sukari, na mafuta mwilini.

3. Epuka matumizi ya tumbaku na pombe kupita kiasi

  • Tumbaku huongeza hatari ya saratani, magonjwa ya mapafu na moyo.
  • Pombe nyingi huathiri ini na pia huathiri nguvu za kiume.

4. Pima afya mara kwa mara

  • Pima shinikizo la damu, sukari, kolesteroli, na uzito angalau mara moja kila mwaka.
  • Wanaume walio na umri wa zaidi ya miaka 40 wanashauriwa kupima tezi dume (prostate) mara kwa mara.

5. Pata usingizi wa kutosha

  • Lala saa 7–9 kwa usiku ili mwili upate nafasi ya kujiimarisha.

6. Dhibiti msongo wa mawazo (stress)

  • Fanya mazoezi ya kupumzika kama meditation, kusali, kuzungumza na rafiki au mshauri.
  • Jihusishe na shughuli zinazokupa furaha na kurudisha amani ya akili.

7. Tafuta usaidizi mapema

  • Usisubiri hadi ugonjwa ukue – mwanaume mwenye hekima huenda hospitali mapema anapohisi mabadiliko yoyote ya kiafya.

Hapa chini kuna mpango wa kila siku wa kujitunza kiafya kwa mwanaume, unaolenga mwili, akili, na maisha kwa ujumla:

Asubuhi

  1. Amka mapema (kati ya saa 11 na saa 12 asubuhi)
    • Anza siku kwa sala/maombi/meditation (dakika 5–10) ili kuandaa akili na moyo.
  2. Kunywa maji glasi 1–2
    • Husaidia kusafisha mwili na kuamsha mfumo wa mmeng’enyo.
  3. Fanya mazoezi (dakika 20–30)
    • Mazoezi kama push-ups, kukimbia, kutembea haraka, au kuruka kamba.
  4. Kula kifungua kinywa bora
    • Chakula chenye protini (mayai, maziwa, karanga), wanga mzuri (uji, oatmeal, viazi vitamu) na matunda.
Mchana
  1. Kula chakula cha mchana chenye virutubisho vyote
    • Weka mboga nyingi, protini (samaki, nyama ya kuku, maharage), na kiasi kidogo cha wanga.
  2. Kunywa maji mara kwa mara
    • Lengo ni glasi 6–8 kwa siku nzima.
  3. Pata muda mfupi wa kupumzika au kutembea kidogo
    • Husaidia kupunguza msongo wa mawazo na kuboresha mzunguko wa damu.
Jioni
  1. Fanya shughuli za kupunguza stress
    • Kucheza michezo, kusoma vitabu, kusikiliza muziki, au kuwa na familia.
  2. Kula chakula cha jioni mapema (kabla ya saa 2 usiku)
    • Epuka vyakula vizito na vyenye mafuta mengi. Weka mboga nyingi.
  3. Epuka kutumia simu au TV sana kabla ya kulala
    • Badala yake, soma kitabu au ongea na familia.

Usiku

  1. Lala mapema (kati ya saa 3–4 usiku)
  • Usingizi wa kutosha huimarisha kinga ya mwili, huweka akili sawa na kurekebisha homoni.
Mambo ya ziada ya kuzingatia kila wiki
  • Pima uzito na presha mara moja kwa wiki.
  • Epuka ngono zembe, tumia kinga na fanya vipimo vya mara kwa mara.
  • Hakikisha una muda wa utulivu, bila kazi wala usumbufu.
Ukifuata mpango huu, unajenga msingi imara wa afya bora ya muda mrefu. 
JE, wayajua madhara yatokanayo na unywaji wa soda?

Published from Blogger Prime Android App

Ndio, soda (vinywaji laini vyenye sukari nyingi kama Coca-Cola, Pepsi n.k.) vina madhara kwa afya hasa pale vinapotumika mara kwa mara au kwa kiasi kikubwa.


Madhara ya Soda kwa Afya:

  1. Kisukari (Diabetes Type 2)

    • Kunywa soda mara kwa mara kunaongeza hatari ya kupata kisukari kwa sababu ya sukari nyingi inayosababisha insulin resistance.
  2. Unene Kupita Kiasi (Obesity)

    • Soda ina kalori nyingi zisizo na virutubisho, hivyo huongeza uzito haraka bila lishe bora.
  3. Kuoza kwa Meno (Tooth Decay)

    • Sukari na asidi kwenye soda huharibu meno, kusababisha kuoza kwa haraka.
  4. Magonjwa ya Moyo

    • Soda huchangia ongezeko la mafuta mwilini, presha ya damu na kolesteroli, ambavyo ni vihatarishi vya magonjwa ya moyo.
  5. Magonjwa ya Figo

    • Kunywa soda mara nyingi, hasa zile zenye phosphoric acid, huongeza hatari ya matatizo ya figo.
  6. Kupungua kwa Mifupa (Osteoporosis)

    • Asidi kwenye soda hupunguza uwezo wa mwili kunyonya kalsiamu, hali inayoweza kudhoofisha mifupa.
  7. Kulevya wa Sukari

    • Soda zina sukari nyingi sana ambayo inaweza kusababisha utegemezi (cravings) na kushindwa kuacha.

Je, Soda Isiyo na Sukari (Diet Soda) ni Salama?

Hata soda zisizo na sukari zinaweza kuwa na madhara:

  • Zina vionjo bandia vya sukari ambavyo vinaweza kuathiri insulini.
  • Baadhi ya tafiti zimehusisha diet soda na ongezeko la hamu ya kula au unene.

Kwa afya bora, ni vyema kunywa maji mengi, juisi asilia, au vinywaji vya asili kama maziwa, chai isiyo na sukari nyingi, n.k.
Ungependa kujua mbadala wa soda ambao ni bora kiafya?

kwa mafunzo zaidi tufatilie kupitia link hii msomihurutzblog.blogspot.com

UMEME WA JUA (SOLAR POWER)

Published from Blogger Prime Android App

Umeme wa jua (solar power) ni aina ya nishati inayopatikana kutokana na mwanga wa jua. Teknolojia ya sola hubadilisha mwanga huu kuwa umeme unaoweza kutumika kwa matumizi ya nyumbani, biashara, au viwandani kupitia vifaa maalum vinavyoitwa solar panels (paneli za sola).


Faida za Umeme wa Jua:

  1. Nishati Safi na Rafiki kwa Mazingira

    • Haitoi moshi au gesi chafuzi.
    • Husaidia kupunguza madhara ya mabadiliko ya tabianchi.
  2. Gharama Ndogo kwa Muda Mrefu

    • Baada ya kufunga mfumo wa sola, gharama za matumizi ya umeme hupungua sana au kutoweka kabisa.
  3. Inapatikana Kila Mahali Kuna Jua

    • Ni suluhisho bora kwa maeneo ya mbali yasiyofikiwa na gridi ya taifa.
  4. Matengenezo Kidogo

    • Paneli za jua zina maisha marefu (zaidi ya miaka 20) na hazihitaji matengenezo makubwa.
  5. Uhuru wa Nishati

    • Watumiaji hawategemei tena vyanzo vya umeme vya serikali pekee.

Jinsi ya Kuandaa Mfumo wa Umeme wa Jua:

  1. Tathmini ya Mahitaji ya Umeme

    • Tambua kiasi cha umeme unachohitaji (kwa kutumia vitengo vya kilowati-saa, kWh).
  2. Chagua Vifaa Muhimu

    • Solar panels (paneli za jua) – hukusanya mwanga wa jua.
    • Charge controller – hudhibiti kiwango cha chaji inayoingia kwenye betri.
    • Battery – huhifadhi umeme wa kutumia usiku au wakati wa mawingu.
    • Inverter – hubadilisha umeme wa DC kuwa AC kwa matumizi ya kawaida ya nyumbani.
  3. Tafuta Fundi Mtaalamu

    • Wasiliana na mtaalamu wa umeme wa jua kwa ushauri, usanifu, na usakinishaji sahihi.
  4. Funga Mfumo Mahali Panapopata Jua la Kutosha

    • Hakikisha paneli zinawekwa sehemu zisizofunikwa na kivuli.

Changamoto za Umeme wa Jua:

  1. Gharama ya Awali ni Kubwa

    • Mfumo mzima unaweza kugharimu pesa nyingi mwanzoni.
  2. Utegemezi wa Hali ya Hewa

    • Umeme wa jua hupungua wakati wa mawingu, mvua au usiku.
  3. Uhifadhi wa Umeme ni Mdogo

    • Betri zinaweza kuwa ghali na hupungua uwezo wake kwa muda.
  4. Wizi na Uharibifu

    • Katika baadhi ya maeneo, paneli za jua huvutwa au kuibiwa.

Ningependa kukusaidia zaidi kulingana na mahitaji yako—unafikiria kutumia sola kwa matumizi ya nyumbani, biashara au ushamba?

           #msomihurutzblog.blogspot.com#

Apr 7, 2025

MACHINE

MACHINE

The machine
 is anything that makes it easier to work. The machine is divided into two groups which are
simple machines and complex machines. Examples of simple machines are shovel, hammer, opena, scissors, swing, roda, mtange, mtaimbo and Spana.Complex machines are machines made from two or more simple machines. An example of a complex machine is a sewing machine and a bicycle.

 Simple machines
The concept of simple machines are basic machines which are machines, slopes, wedges, wheels and axles, rods and screws. Groups of simple machines There are six groups of simple machines which are wenzo, slope, wedge, wheel and axle, Roda and screw are a group of simple machines that turn or rotate in a place called pivot.

 LEVEL
has three main parts which are pivot, effort and load. Examples of wenzo are mtaimbo, shovel, hammer, tori, opena, scissors, spana and sepeto.

LEVEL bridges
(a) Level, the first grade in the first grade material, the pivot is in the middle of the load and effort. An example of the first grade material is mtaimbo, mtange, scissors, hammer and scale.

Published from Blogger Prime Android App

 (b) Level second grade material in the second grade material, the load is between the pivot and Effort. An example of the second grade material is trolley and opena.
Published from Blogger Prime Android App
(c) Level third grade in the third grade material, the effort is in the middle of the load and the pivot. Examples of the third grade material are charcoal broom. The vertical broom, the fishing line and the sepeto.
Published from Blogger Prime Android App
The use of materials
1. Carrying loads
 2. plucking nails
3. shaving or cutting things
4.

The slope
 is a board or metal placed by leaning on one side on the top and the other being below the top thus creating a sloping area, this type of machine is used to raise or Droping things from an elevated place. An example of a slope is a ladder, a play hoe, a skate and a chisel.
Published from Blogger Prime Android App
A wedge
is a piece of wood or metal with a thick head on one side and is pointed towards the part of the car. An example of a wedge is a metal ax before it is placed on a handle, a chisel, a knife, a needle and a piece of wood or a metal with a tip.









Apr 5, 2025

MASHINE

MASHINE

 MASHINE

Ni kitu chochote kinachorahisiaha kazi.mashine imegawanyika katika makundi mawili ambayo ni mashine rahisi na mashine tata.Mifano ya mashine rahisi ni koleo,nyundo,toroli,opena,mkasi,bembea, roda,mtange,mtaimbo na spana.mashine tata ni mashine zilizoundwa kutokana na mashine rahisi mbili au zaidi.Mfano wa mashine tata ni cherehani na baiskeli.

MASHINE RAHISI

Dhana ya mashine rahisi

Ni mashine za msingi ambazo ni wenzo,mteremko,kabari,gurudumu na ekseli,roda na skrubu.

Makundi ya mashine rahisi

Kuna makundi sita ya mashine rahisi ambayo ni wenzo, mteremko, kabari ,gurudumu na ekseli ,roda na skrubu

WENZO

Ni kundi la mashine rahisi ambayo hugeuka au kujizungusha kwenye sehemu iitwayo egemeo.wenzo inasehemu kuu tatu ambazo ni egemeo,jitihada na mzigo.mifano ya wenzo ni mtaimbo, koleo, nyundo ,toroli ,opena, mkasi, spana na sepeto.

MADARAJA YA WENZO

(a) wenzo daraja la kwanza

Katika nyenzo daraja la kwanza, egemeo huwa katikati ya mzigo na jitihada.mfano wa nyenzo daraja la kwanza ni mtaimbo, mtange, mkasi, nyundo na mizani



(b) Nyenzo daraja la pili

Katika nyenzo daraja la pili mzigo huwa katikati ya egemeo na jitihada.mfano wa nyenzo daraja la pili ni toroli na opena.



(c) Nyenzo daraja la tatu

Katika nyenzo daraja la tatu jitihada huwa katikati ya mzigo na egemeo.mifano ya nyenzo daraja la tatu ni kibanio cha mkaa.fagio la wima,doana ya kuvulia samaki na sepeto.




MATUMIZI YA NYENZO

1.kubeba mizigo

2.kung'orea misumari

3.kunyolea au kukatia vitu

4.

MTEREMKO

Ni ubao au CHUMA kilichowekwa kwa kuegemezwa upande mmoja ukiwa juu na mwingine ukiwa chini ya ule wa juu hivyo kutengeneza eneo lenye mteremko, aina hii ya mashine hutumika kupandishia au kushushia vitu kutoka sehemu iliyoinuka.Mfano wa mteremko ni ngazi,jembe la play, mchezo wa kuteleza na patasi.



KABARI

Ni kipande cha mti au chuma chenye kichwa kinene kwa upande mmoja na kuchongoka kuelekea sehemu ya makari.mfano wa kabari ni shoka ya chuma kabla haijawekwa mpini,makari ya patasi,kisu,sindano na kipande c

ha mti au chuma chenye ncha.




Apr 2, 2025

AIR AND THEIR IMPORTANCE IN THE ENVIRONMENT
AIR
 It is a mixture of various gases circulating in the atmosphere.
 Gases that make up air
 i. Nitrogen 78%
 ii. Oxygen 20.9%
 iii. Carbon dioxide 0.03%
 iv. Agony 0.90%
 v. Other gas 0.17%
 CHARACTERISTICS OF AIR
 1. Air is invisible matter
 2. Air takes up space when placed in equipment (gas cylinders)
 3. Air exists in a gaseous state
 4. The air has no smell
 5. Air is colorless
 6. Air is heavy when it is filled in a special device
 THE IMPORTANCE OF AIR
 1. It supports the life of living organisms
 2. It is used to burn things
 3. It is used in pollination
 4. Air is used to generate electricity
 5. Air is used to dry things
 6. Air is used to transport sound waves
 7. Air helps things to rise and float
 8. Air is used to fill the tires of vehicles
 9. The air helps balance the Earth's temperature
 10. Air is the source of rain

 OXYGEN
 It is a gas that contributes 20.9% in the air from plants, in short it is written
                  H2O+CO2 sunlight O2+Carbohydrates
                                    chlorophyll
 This principle is called photosynthesis or photosynthesis.
 THE IMPORTANCE OF OXYGEN
 1. Helps in testing
 2. It is used by air travelers
 3. It is used in industry in welding
 4. It is used in hospitals to help patients breathe
 5. It is used in vehicles to burn fuel
 6. It is used in sewage transportation
 7. It is used to start a fire

 CARBON OXIDE
 It is air that is produced by living organisms, it is also produced in large quantities from factories. Carbon dioxide is also called carbon dioxide air.

 THE IMPORTANCE OF CARBON OXIDE AIR
 1. It is used in the synthesis of plant food
 2. It is used to freeze things in refrigerators
 3. It is used to put out fires
 4. It is used to make salt fertilizers
 5. It is used to bake bread
 6. It is used to make drinks such as soda

 EFFECTS OF CARBON OXIDE AIR
 1. Causes Global Warming
 2. Causes the sea level to rise
 3. Causes a change in the behavior of the country
 4. Causes fever (Kansas)
 NITROGEN GAS
 It is a gas that contributes 78% to the air. This gas is produced in ecological activities, agriculture, breeding and garbage in cities.

 IMPORTANCE OF NITROGEN GAS
 1. It is used in the production of proteins in plants and animals
 2. It is used to make salt fertilizers such as DAP, NPK, CAN, Urea
 3. It is used to make nitric acid, various colors and nylon
 4. It is used in hospitals to store various things such as sperm and reproductive eggs, cells, nerves and blood
 5. It is used to store things at a specific temperature.
 AGONY
 This is a greenhouse gas found in the air. Agon and other greenhouse gases make up 0.90% of the air. This gas is called greenhouse gas because it does not mix with other elements to form compounds.

 USAGE OF AGON GAS
 1.Used in electric lamps and fluorescent tubes
 2. It is used in cutting and welding of steel in vehicles such as cars
HEWA NA UMUHIMU WAKE
HEWA
Ni mchanganyiko wa gesi mbalimbali zinazozunguka katika anga hewa.
Gesi zinazounda hewa
i.Naitrojeni 78%
ii.Oksijeni 20.9%
iii.Kaboni dayoksaidi 0.03%
iv.Agoni 0.90%
v.Gesi ningine 0.17%
SIFA ZA HEWA
1.Hewa ni maada isiyoonekana
2.Hewa inachukuwa nafasi ikiwekwa kwenye vifaa(mitungi ya gesi)
3.Hewa ipo katika hali ya gesi
4.Hewa haina harufu
5.Hewa haina rangi
6.Hewa inauzito inapojazwa katika kifaa maalumu
UMUHIMU WA HEWA
1.Husaidia uhai wa viumbe hai
2.Hutumika kuunguza vitu
3.Hutumika katika uchavushaji
4.Hewa hutumika kuzalishia umeme
5.Hewa hutumika kukaushia vitu
6.Hewa hutumika kusafirisha mawimbi ya sauti
7.Hewa husaidia kupaa na kuelea kwa vitu
8.Hewa hutumika kujaza kwenye matairi ya vyombo vya usafiri
9.Hewa husaidia kusawazisha kiwango cha jotoridi la Dunia
10.Hewa ni chanzo cha mvua

OKSIJENI
Ni gesi ambayo huchangia 20.9% katika hewa kutoka katika mimea,kwa kifupi huandikwa
        H2O+CO2   mwanga wa jua     O2+Kabohaidreti  
                                    Umbijani
Kanuni kanuni hii huitwa Usanisinuru au fotothinsesisi(photosynthesis)
UMUHIMU WA OKSIJENI
1.Husaidia katika upimaji
2.Hutumiwa na wasafiri wa anga
3.Hutumiwa viwandani katika uchomeleaji
4.Hutumiwa hospitalini kwa ajili ya kuwasaidia wagonjwa kupumua
5.Hutumiwa katika vyombo vya usafiri katika kuunguza mafuta
6.Hutumika katika usafirishaji wa maji taka
7.Hutumika kuwashia moto

KABONIDAYOKSAIDI
Ni hewa ambayo huzalishwa na viumbe hai,pia huzalishwa kwa kiasi kikubwa kutoka viwandani.kaboni dayoksaidi pia huitwa hewa ya UKAA.
UMUHIMU WA HEWA YA KABONIDAYOKSAIDI
1.Hutumika katika usanisi wa chakula cha mmea
2.Hutumika kugandisha vitu katika majokofu
3.Hutumika kuzimia moto
4.Hutumika kutengenezea mbolea za chumvi chumvi
5.Hutumika kuumulua mikate
6.Hutumika kutengenezea vivywaji mfano soda

ATHARI ZA HEWA YA KABONIDAYOKSAIDI
1.Husababisha Ongezeko la hali joto Dunia
2.Husababisha Kuongezeka kwa kina cha bahari
3.Husababisha mabadiliko ya tabia ya nchi
4.Husababisha maginjwa (Kansas)
GESI YA NITROJENI
Ni gesi ambayo huchangia 78% katika hewa.gesi hii huzalishwa kwenye shughuli za ikolojia,kilimo,ufugaji na uchafu mijini.
UMUHIMU WA GESI YA NITROJENI
1.Hutumika katika utengenezaji wa protini katika mimea na wanyama
2.Hutumika kutengenezea mbolea za chumvi chumvi mfano DAP,NPK,CAN,Yurea
3.Hutumika kutengenezea asidi iitwayo nitriki,rangi mbalimbali na nailoni
4.Hutumika hospitali kuhifadhia vitu mbalimbali kama mbegu na mayai ya uzazi,seli,neva na damu
5.Hutumika kuhifadhi vitu katika halijoto maalumu.
AGONI
Hii ni gesi bwete inayopatikana hewani.Agoni pamoja na gesi bwete nyingine huunda 0.90% ya hewa.Gesi hii huitwa gesi bwete kwa sababu haichanganyiki na elementi nyingine kutengeneza kampaundi

MATUMIZI YA GESI YA AGONI
1.Hutumika kwenye taa za umeme na neli ng'aavu za taa za umeme
2.Hutumika katika Kukata na kuchomelea vyuma katika vyombo vya usafiri kama magari