Mwalimu akifundisha kiswahili darasa la sita mada Aina za maneno katika kipengele cha kielezi.Kutazama bonyeza hapo chini
Apr 10, 2025
Apr 9, 2025


Hapa kuna orodha ya magonjwa yanayowasumbua sana wanawake, madhara yake, na njia za kuepuka:
1. Saratani ya Mlango wa Kizazi (Cervical Cancer)
Madhara:
- Maumivu wakati wa tendo la ndoa
- Kutoka damu isiyo ya kawaida
- Hatari ya kifo ikiwa haitatibiwa mapema
Njia za Kuepuka:
- Kupata chanjo ya HPV
- Kupima mara kwa mara (Pap smear)
- Kuepuka wapenzi wengi na kutumia kinga
2. Saratani ya Matiti (Breast Cancer)
Madhara:
- Kuvimba au uvimbe katika titi
- Maumivu au kubadilika kwa umbo la titi
- Inaweza kuenea sehemu nyingine za mwili
Njia za Kuepuka:
- Kujikagua matiti kila mwezi
- Kupima kwa daktari mara kwa mara
- Kuishi maisha ya kiafya (lishe bora, kuepuka unene kupita kiasi)
Madhara:
- Maumivu ya tumbo chini
- Ugumba
- Maumivu wakati wa tendo la ndoa
Njia za Kuepuka:
- Kutumia kondomu
- Kutibiwa mapema maambukizi ya magonjwa ya zinaa
- Kuepuka kujisafisha ndani ya uke (douching)
Madhara:
- Kulemaa kwa mishipa ya fahamu
- Tatizo la macho, figo, na moyo
- Hatari kwa mimba (kama mwanamke ni mjamzito)
Njia za Kuepuka:
- Lishe bora
- Mazoezi ya mara kwa mara
- Kupima sukari mara kwa mara
Madhara:
- Kiharusi (stroke)
- Moyo kushindwa kufanya kazi
- Matatizo wakati wa ujauzito (kama preeclampsia)
Njia za Kuepuka:
- Kupunguza matumizi ya chumvi na mafuta
- Mazoezi
- Kupima presha mara kwa mara
Mwanafunzi akiwa anafundisha darasa la saba somo la hisabati mada namba nzima kipengele sehemu kugawanya
Bonyeza hapa chini kutazama


Wanaume husumbuliwa sana na magonjwa mbalimbali, lakini kuna baadhi ambayo huonekana kwa kiwango kikubwa zaidi kwao kulinganisha na wanawake. Hapa ni baadhi ya magonjwa yanayowasumbua sana wanaume:
-
Shinikizo la juu la damu (Hypertension) – Hili ni tatizo linalowakumba wanaume wengi, hasa baada ya umri wa miaka 40. Mara nyingi halina dalili za moja kwa moja hadi linapokuwa hatari.
-
Magonjwa ya moyo (Cardiovascular diseases) – Kama vile mshtuko wa moyo na kiharusi. Hili ni tatizo kubwa kwa wanaume hasa wenye maisha ya kukaa sana, msongo wa mawazo, au lishe isiyo bora.
-
Kisukari (Diabetes) – Wanaume, hasa wenye uzito mkubwa, wako katika hatari kubwa ya kupata kisukari aina ya pili.
-
Saratani ya tezi dume (Prostate cancer) – Ni aina ya saratani inayoathiri wanaume pekee na huwa ya kawaida kwa wale walio na umri wa zaidi ya miaka 50.
-
Tatizo la nguvu za kiume (Erectile dysfunction) – Hili linaweza kutokana na matatizo ya kiafya kama kisukari, shinikizo la damu au matatizo ya kisaikolojia.
-
Magonjwa ya ini (kama Cirrhosis) – Hasa yanayochangiwa na matumizi makubwa ya pombe.
-
Magonjwa ya akili (kama msongo wa mawazo na huzuni ya kudumu - depression) – Ingawa mara nyingi wanaume hawazungumzi sana kuhusu afya ya akili, wanapata matatizo haya pia, na mara nyingine hupelekea hata kujiua.
Kuzuia magonjwa yanayowasumbua wanaume kunahitaji mabadiliko ya mtindo wa maisha na ufuatiliaji wa mara kwa mara wa afya. Hapa chini ni njia mbalimbali za kuzuia magonjwa hayo:
1. Kula lishe bora
- Punguza vyakula vyenye mafuta mengi, chumvi, na sukari.
- Ongeza matunda, mboga, nafaka zisizokobolewa na protini nzuri kama samaki, maharage, na nyama isiyo na mafuta mengi.
2. Fanya mazoezi mara kwa mara
- Mazoezi kama kutembea, kukimbia, kuogelea au kwenda gym angalau dakika 30 kwa siku, siku 5 kwa wiki yanasaidia kupunguza uzito na kudhibiti presha, sukari, na mafuta mwilini.
3. Epuka matumizi ya tumbaku na pombe kupita kiasi
- Tumbaku huongeza hatari ya saratani, magonjwa ya mapafu na moyo.
- Pombe nyingi huathiri ini na pia huathiri nguvu za kiume.
4. Pima afya mara kwa mara
- Pima shinikizo la damu, sukari, kolesteroli, na uzito angalau mara moja kila mwaka.
- Wanaume walio na umri wa zaidi ya miaka 40 wanashauriwa kupima tezi dume (prostate) mara kwa mara.
5. Pata usingizi wa kutosha
- Lala saa 7–9 kwa usiku ili mwili upate nafasi ya kujiimarisha.
6. Dhibiti msongo wa mawazo (stress)
- Fanya mazoezi ya kupumzika kama meditation, kusali, kuzungumza na rafiki au mshauri.
- Jihusishe na shughuli zinazokupa furaha na kurudisha amani ya akili.
7. Tafuta usaidizi mapema
- Usisubiri hadi ugonjwa ukue – mwanaume mwenye hekima huenda hospitali mapema anapohisi mabadiliko yoyote ya kiafya.
Hapa chini kuna mpango wa kila siku wa kujitunza kiafya kwa mwanaume, unaolenga mwili, akili, na maisha kwa ujumla:
Asubuhi
- Amka mapema (kati ya saa 11 na saa 12 asubuhi)
- Anza siku kwa sala/maombi/meditation (dakika 5–10) ili kuandaa akili na moyo.
- Kunywa maji glasi 1–2
- Husaidia kusafisha mwili na kuamsha mfumo wa mmeng’enyo.
- Fanya mazoezi (dakika 20–30)
- Mazoezi kama push-ups, kukimbia, kutembea haraka, au kuruka kamba.
- Kula kifungua kinywa bora
- Chakula chenye protini (mayai, maziwa, karanga), wanga mzuri (uji, oatmeal, viazi vitamu) na matunda.
- Kula chakula cha mchana chenye virutubisho vyote
- Weka mboga nyingi, protini (samaki, nyama ya kuku, maharage), na kiasi kidogo cha wanga.
- Kunywa maji mara kwa mara
- Lengo ni glasi 6–8 kwa siku nzima.
- Pata muda mfupi wa kupumzika au kutembea kidogo
- Husaidia kupunguza msongo wa mawazo na kuboresha mzunguko wa damu.
- Fanya shughuli za kupunguza stress
- Kucheza michezo, kusoma vitabu, kusikiliza muziki, au kuwa na familia.
- Kula chakula cha jioni mapema (kabla ya saa 2 usiku)
- Epuka vyakula vizito na vyenye mafuta mengi. Weka mboga nyingi.
- Epuka kutumia simu au TV sana kabla ya kulala
- Badala yake, soma kitabu au ongea na familia.
Usiku
- Lala mapema (kati ya saa 3–4 usiku)
- Usingizi wa kutosha huimarisha kinga ya mwili, huweka akili sawa na kurekebisha homoni.
- Pima uzito na presha mara moja kwa wiki.
- Epuka ngono zembe, tumia kinga na fanya vipimo vya mara kwa mara.
- Hakikisha una muda wa utulivu, bila kazi wala usumbufu.


Ndio, soda (vinywaji laini vyenye sukari nyingi kama Coca-Cola, Pepsi n.k.) vina madhara kwa afya hasa pale vinapotumika mara kwa mara au kwa kiasi kikubwa.
Madhara ya Soda kwa Afya:
-
Kisukari (Diabetes Type 2)
- Kunywa soda mara kwa mara kunaongeza hatari ya kupata kisukari kwa sababu ya sukari nyingi inayosababisha insulin resistance.
-
Unene Kupita Kiasi (Obesity)
- Soda ina kalori nyingi zisizo na virutubisho, hivyo huongeza uzito haraka bila lishe bora.
-
Kuoza kwa Meno (Tooth Decay)
- Sukari na asidi kwenye soda huharibu meno, kusababisha kuoza kwa haraka.
-
Magonjwa ya Moyo
- Soda huchangia ongezeko la mafuta mwilini, presha ya damu na kolesteroli, ambavyo ni vihatarishi vya magonjwa ya moyo.
-
Magonjwa ya Figo
- Kunywa soda mara nyingi, hasa zile zenye phosphoric acid, huongeza hatari ya matatizo ya figo.
-
Kupungua kwa Mifupa (Osteoporosis)
- Asidi kwenye soda hupunguza uwezo wa mwili kunyonya kalsiamu, hali inayoweza kudhoofisha mifupa.
-
Kulevya wa Sukari
- Soda zina sukari nyingi sana ambayo inaweza kusababisha utegemezi (cravings) na kushindwa kuacha.
Je, Soda Isiyo na Sukari (Diet Soda) ni Salama?
Hata soda zisizo na sukari zinaweza kuwa na madhara:
- Zina vionjo bandia vya sukari ambavyo vinaweza kuathiri insulini.
- Baadhi ya tafiti zimehusisha diet soda na ongezeko la hamu ya kula au unene.
Kwa afya bora, ni vyema kunywa maji mengi, juisi asilia, au vinywaji vya asili kama maziwa, chai isiyo na sukari nyingi, n.k.
Ungependa kujua mbadala wa soda ambao ni bora kiafya?
kwa mafunzo zaidi tufatilie kupitia link hii msomihurutzblog.blogspot.com


Umeme wa jua (solar power) ni aina ya nishati inayopatikana kutokana na mwanga wa jua. Teknolojia ya sola hubadilisha mwanga huu kuwa umeme unaoweza kutumika kwa matumizi ya nyumbani, biashara, au viwandani kupitia vifaa maalum vinavyoitwa solar panels (paneli za sola).
Faida za Umeme wa Jua:
-
Nishati Safi na Rafiki kwa Mazingira
- Haitoi moshi au gesi chafuzi.
- Husaidia kupunguza madhara ya mabadiliko ya tabianchi.
-
Gharama Ndogo kwa Muda Mrefu
- Baada ya kufunga mfumo wa sola, gharama za matumizi ya umeme hupungua sana au kutoweka kabisa.
-
Inapatikana Kila Mahali Kuna Jua
- Ni suluhisho bora kwa maeneo ya mbali yasiyofikiwa na gridi ya taifa.
-
Matengenezo Kidogo
- Paneli za jua zina maisha marefu (zaidi ya miaka 20) na hazihitaji matengenezo makubwa.
-
Uhuru wa Nishati
- Watumiaji hawategemei tena vyanzo vya umeme vya serikali pekee.
Jinsi ya Kuandaa Mfumo wa Umeme wa Jua:
-
Tathmini ya Mahitaji ya Umeme
- Tambua kiasi cha umeme unachohitaji (kwa kutumia vitengo vya kilowati-saa, kWh).
-
Chagua Vifaa Muhimu
- Solar panels (paneli za jua) – hukusanya mwanga wa jua.
- Charge controller – hudhibiti kiwango cha chaji inayoingia kwenye betri.
- Battery – huhifadhi umeme wa kutumia usiku au wakati wa mawingu.
- Inverter – hubadilisha umeme wa DC kuwa AC kwa matumizi ya kawaida ya nyumbani.
-
Tafuta Fundi Mtaalamu
- Wasiliana na mtaalamu wa umeme wa jua kwa ushauri, usanifu, na usakinishaji sahihi.
-
Funga Mfumo Mahali Panapopata Jua la Kutosha
- Hakikisha paneli zinawekwa sehemu zisizofunikwa na kivuli.
Changamoto za Umeme wa Jua:
-
Gharama ya Awali ni Kubwa
- Mfumo mzima unaweza kugharimu pesa nyingi mwanzoni.
-
Utegemezi wa Hali ya Hewa
- Umeme wa jua hupungua wakati wa mawingu, mvua au usiku.
-
Uhifadhi wa Umeme ni Mdogo
- Betri zinaweza kuwa ghali na hupungua uwezo wake kwa muda.
-
Wizi na Uharibifu
- Katika baadhi ya maeneo, paneli za jua huvutwa au kuibiwa.
Ningependa kukusaidia zaidi kulingana na mahitaji yako—unafikiria kutumia sola kwa matumizi ya nyumbani, biashara au ushamba?
Apr 7, 2025
is anything that makes it easier to work. The machine is divided into two groups which are
simple machines and complex machines. Examples of simple machines are shovel, hammer, opena, scissors, swing, roda, mtange, mtaimbo and Spana.Complex machines are machines made from two or more simple machines. An example of a complex machine is a sewing machine and a bicycle.
Simple machines
The concept of simple machines are basic machines which are machines, slopes, wedges, wheels and axles, rods and screws. Groups of simple machines There are six groups of simple machines which are wenzo, slope, wedge, wheel and axle, Roda and screw are a group of simple machines that turn or rotate in a place called pivot.
LEVEL
has three main parts which are pivot, effort and load. Examples of wenzo are mtaimbo, shovel, hammer, tori, opena, scissors, spana and sepeto.
LEVEL bridges
(a) Level, the first grade in the first grade material, the pivot is in the middle of the load and effort. An example of the first grade material is mtaimbo, mtange, scissors, hammer and scale.

(b) Level second grade material in the second grade material, the load is between the pivot and Effort. An example of the second grade material is trolley and opena.


1. Carrying loads
2. plucking nails
3. shaving or cutting things
4.
The slope
is a board or metal placed by leaning on one side on the top and the other being below the top thus creating a sloping area, this type of machine is used to raise or Droping things from an elevated place. An example of a slope is a ladder, a play hoe, a skate and a chisel.

is a piece of wood or metal with a thick head on one side and is pointed towards the part of the car. An example of a wedge is a metal ax before it is placed on a handle, a chisel, a knife, a needle and a piece of wood or a metal with a tip.
Apr 5, 2025
MASHINE
Ni kitu chochote kinachorahisiaha kazi.mashine imegawanyika katika makundi mawili ambayo ni mashine rahisi na mashine tata.Mifano ya mashine rahisi ni koleo,nyundo,toroli,opena,mkasi,bembea, roda,mtange,mtaimbo na spana.mashine tata ni mashine zilizoundwa kutokana na mashine rahisi mbili au zaidi.Mfano wa mashine tata ni cherehani na baiskeli.
MASHINE RAHISI
Dhana ya mashine rahisi
Ni mashine za msingi ambazo ni wenzo,mteremko,kabari,gurudumu na ekseli,roda na skrubu.
Makundi ya mashine rahisi
Kuna makundi sita ya mashine rahisi ambayo ni wenzo, mteremko, kabari ,gurudumu na ekseli ,roda na skrubu
WENZO
Ni kundi la mashine rahisi ambayo hugeuka au kujizungusha kwenye sehemu iitwayo egemeo.wenzo inasehemu kuu tatu ambazo ni egemeo,jitihada na mzigo.mifano ya wenzo ni mtaimbo, koleo, nyundo ,toroli ,opena, mkasi, spana na sepeto.
MADARAJA YA WENZO
(a) wenzo daraja la kwanza
Katika nyenzo daraja la kwanza, egemeo huwa katikati ya mzigo na jitihada.mfano wa nyenzo daraja la kwanza ni mtaimbo, mtange, mkasi, nyundo na mizani
(b) Nyenzo daraja la pili
Katika nyenzo daraja la pili mzigo huwa katikati ya egemeo na jitihada.mfano wa nyenzo daraja la pili ni toroli na opena.
(c) Nyenzo daraja la tatu
Katika nyenzo daraja la tatu jitihada huwa katikati ya mzigo na egemeo.mifano ya nyenzo daraja la tatu ni kibanio cha mkaa.fagio la wima,doana ya kuvulia samaki na sepeto.
MATUMIZI YA NYENZO
1.kubeba mizigo
2.kung'orea misumari
3.kunyolea au kukatia vitu
4.
MTEREMKO
Ni ubao au CHUMA kilichowekwa kwa kuegemezwa upande mmoja ukiwa juu na mwingine ukiwa chini ya ule wa juu hivyo kutengeneza eneo lenye mteremko, aina hii ya mashine hutumika kupandishia au kushushia vitu kutoka sehemu iliyoinuka.Mfano wa mteremko ni ngazi,jembe la play, mchezo wa kuteleza na patasi.
KABARI
Ni kipande cha mti au chuma chenye kichwa kinene kwa upande mmoja na kuchongoka kuelekea sehemu ya makari.mfano wa kabari ni shoka ya chuma kabla haijawekwa mpini,makari ya patasi,kisu,sindano na kipande c
ha mti au chuma chenye ncha.







